Waar en hoe ontstaat een verhaal? Het is de beginvraag van Mijn leven is mooier dan literatuur, ‘een kleine filosofie van het schrijverschap’ door Jannah Loontjens. Daarin vraagt zij zich af:
Wat houdt het precies in om aan een nieuw boek te beginnen? Begint het met de eerste letter die de auteur typt? Of begint het met dat vervloekte voornemen? Of met de eerste aantekeningen op de achterkant van een buurtfolder, rondslingerende envelop of juist in het daarvoor bestemde Moleskine-boekje? Of nog daarvoor, met een mijmering over een observatie, uit het raam starend, in de trein of dagdromend onder de douche?
Alle begin is moeilijk, schijnt het. Als dat zo is, zou ik toch die eerste letter willen aanmerken als het echte begin. Zolang mijn ideeën niet meer zijn dan dat – mijmeringen, krabbels – is er nog niets aan de hand. Ik kan alle kanten op. Maar de meeste ideeën redden het niet. Al was het maar omdat ik er doorgaans te veel heb om uit te werken. Het is niet voor niets dat ik er zo kwistig mee strooi, als was ik de ideeën-Sinterklaas: daarmee ontsla ik mezelf van de plicht om er iets mee te doen. Wanneer ik een idee heb uitgekozen om mee verder te gaan en de eerste letter typ, dan pas begint het moeilijke werk.
In den beginne is het beeldscherm woest en ledig. Hoewel ik al een idee heb hoe het verhaal zal worden (of eigenlijk: hoe ik hoop dat het wordt), moet ik het nog volledig in de steigers zetten. Een van de lastigste dingen, maar ook een van de leukste. Want op dit moment is het verhaal nog vol belofte. Ik weet niet precies waar het naartoe gaat, maar verheug me er toch al op om de personages beter te leren kennen, een flinke dosis onheil over hen uit te storten en van alles te verwerken dat ik ooit op de achterkant van een buurtfolder, rondslingerende envelop of in Evernote noteerde. (Ik heb ook een Moleskine-boekje hoor, meerdere zelfs, maar Loontjens heeft gelijk: ideeën komen nooit in zo’n boekje terecht, terwijl ieder ander stukje papier er wél aan moet geloven.)
Waar het verhaal zijn oorsprong vindt, waar het dus in het allereerst begint, is door al die rondslingerende papiertjes en mijmeringen moeilijk te bepalen. Volgens mij put een schrijver uit zó veel bronnen dat het onmogelijk is ooit het echte begin aan te wijzen. Ik leid mijn leven en mijn verbeelding gaat ermee aan de haal, en ergens in dat wonderlijke proces ontstaat een idee dat ooit in een boek terechtkomt. Maar eerst moet er nog veel meer gebeuren. Daarover morgen meer in deel 2 van Mijn leven is mooier dan literatuur.
Deze week schrijf ik in vijf delen over Mijn leven is mooier dan literatuur, naar de vijf hoofdstukken van het boek van Jannah Loontjens. Mijn blogs zijn onderdeel van een blogtour die uitgeverij Ambo|Anthos voor het boek organiseert.
Deel 1: Begin van een begin
Deel 2: Invloedrijke leeservaringen
Deel 3: Literatuur en zo
Deel 4: Schrijvers en waarheden
Deel 5: Eindig