Afgelopen vrijdag schreef ik over mijn aanwezigheid bij de opnames van College Tour met A.F.Th. van der Heijden. Toen zei ik al dat ik niet wist of mijn vraag de montage zou halen. Dat bleek uiteindelijk niet het geval te zijn. Ik begrijp wel waarom.

Toen ik in de zaal zat, dacht ik telkens: jeetje, wat lijkt me dit een moeilijk programma om te regisseren. Je bent grotendeels afhankelijk van de vragen die uit het publiek komen; als die niet veel soeps zijn, zal de uitzending dat ook niet zijn. Maar dat had ik mis. De redactie wist met de gebruikte filmpjes en de vragen die Twan Huys daarbij stelde al van tevoren een rode draad in de uitzending te creëren. Wat zij al wisten, maar ik nog niet: het moest grotendeels gaan over Tonio, kluizenaarschap, rouw. En een beetje over het literaire wereldje, dat toch altijd blijft fascineren.

Mijn vraag ging over heel iets anders. Het antwoord sloot ook geenszins aan op de lijn van de uitzending. Dat wil niet zeggen dat het een slechte vraag was; althans, dat hoop ik niet. Ik wilde – als lezer van het boek Tonio die verder weinig bekend was met het werk van Van der Heijden – graag weten wat een goede ingang zou zijn in zijn oeuvre. Hij sprak toen over zijn nieuwe roman De helleveeg, in de cyclus ‘De tandeloze tijd’, op zo’n manier dat ik onmiddellijk zin kreeg om deze roman te gaan lezen. Een ander meisje stelde een vraag over de manier waarop Van der Heijden aan zijn romancycli werkt. Hij had namelijk net verteld dat hij nooit iets van zichzelf terugleest, zelfs niet tijdens het schrijven. Slechts één keer gaat hij met een rode pen door zijn boek heen: als de drukproef op zijn bureau ligt. Ik vond dit een wonderlijke manier van werken, als fervent herschrijver. Het meisje vroeg dus hoe het kon dat hij zulke jarenlange cycli schreef, zonder ooit iets terug te lezen. Van der Heijdens geheugen blijkt fenomenaal te zijn; hij heeft het allemaal in zijn hoofd zitten.

Zo waren er nog veel meer dingen die ik heel interessant vond om te horen, voornamelijk over schrijverschap en werkwijze. Maar de redactie had een andere keuze gemaakt en die was ook te verantwoorden. Het deed me onwillekeurig denken aan het vierde hoofdstuk van Mijn leven is mooier dan literatuur van Jannah Loontjens, een boek waarover ik momenteel een blogserie schrijf (donderdag behandel ik dit vierde hoofdstuk). Daarin wordt de vraag opgeworpen of kennis van het leven van de auteur invloed heeft op hoe je een boek leest. Bij Tonio is dat bij uitstek het geval. Wie het heeft gelezen, heeft een inkijkje gekregen in het diepste van de auteursziel. Je hebt het gevoel dat je de auteur kent en dat is iets waarover veel studenten in College Tour vragen hadden. Maar dat Van der Heijden zelf in zijn andere boeken niet de hoofdpersoon is, wil niet zeggen dat ze minder autobiografisch zijn. Ik denk dat De helleveeg net zoveel van hemzelf zal bevatten als Tonio.

Nog iets wat me opviel aan de uitzending: er bestaan geen slechte vragen, wel goede antwoorden. Van sommige vragen had ik werkelijk gedacht dat ze de uitzending niet zouden halen. Zoals de aspirant-schrijfster die vroeg of Van der Heijden schrijftips voor haar had. Geen hoogdravende vraag, maar het antwoord was het uitzenden waard. En dat is dus nog iets wat ik heb geleerd: er bestaan geen slechte vragen, wel goede redactie.